WikiKids bestaat nu één jaar. In die tijd is er aardig wat gebeurd. Over de ervaringen tot nu toe gaat dit stuk. Ik licht een aantal belangrijke onderwerpen eruit. Voor de lezer die alleen geïnteresseerd is in de conclusies nu eerst een opsomming van een aantal conclusies (handig als je je eigen wiki wilt beginnen:

  • Samenwerking: stel een gevarieerd team samen
  • Communicatie: communiceer onderling zoveel mogelijk over de werking van de wiki
  • Structuur: laat de structuur organisch tot stand komen
  • Aandacht: pak niet alles tegelijkertijd aan. Leidend is het leerproces van de deelnemers
  • Communicatie en publiciteit: zorg dat zoveel mogelijk mensen je wiki kennen en nodig ze uit
  • Stichting: niet noodzakelijk. Wel als je afhankelijk bent van subsidies
  • Workshop: leer anderen hoe ze moeten werken met je wiki en moedig ze aan.

De start
Op 29 januari 2006 kreeg ik het idee voor een encyclopedie voor kinderen toen ik bezig was om een website te maken in het kader van het WK voetbal in Duitsland. Mijn idee deelde ik via de mailinglist De scholenlijst. Een enthousiaste groep mensen die het idee helemaal zagen zitten. Op die dag kreeg het idee verder vorm en was er een eerste wiki in de lucht.

Samenwerking
Dit is het eerste punt dat ik zou willen benadrukken. Ik denk dat het succes van een wiki afhangt van de mensen die er aan meedoen. Dat klinkt logisch en een open deur. Maar ik bedoel daarmee vooral de diversiteit aan mensen die meedoet. Bij WikiKids zitten mensen die technisch onderlegd zijn, die werken in het (speciaal)basisonderwijs, werken op een lerarenopleiding, als beleidsmedewerker actief zijn, die ervaringen hebben met Wikipedia, die vanuit Kennisnet ondersteuning kunnen bieden. Eigenlijk zijn alle lagen van het onderwijs erbij betrokken. En ook van buiten dragen mensen hun kennis en vaardigheden aan.

Communicatie onderling
Na die eerste zondag ontstond er al snel een projectgroep: mensen die zich daadwerkelijk actief met WikiKids bezig wilde houden. Iedereen die in de projectgroep zat vond het een leuk idee maar had nog nooit met een wiki gewerkt. Dit betekende dat er veel overlegd moest worden. De projectgroepleden kenden elkaar via de Scholenlijst. Het middel “mailinglist” was voor alle betrokkenen een bekend verschijnsel. In eerste instantie hebben we via de Scholenlijst daarom onze ideeën uitgewisseld. Kort daarna zijn we over gegaan op een aparte mailinglist.


Als je kijkt naar de hoeveelheid berichten die hierop verschenen dan is er duidelijk een trend te zien. Tot september 2006 zijn er per maand zo’n 200 berichten geplaatst.

Daarna zie je een flinke afname van de berichten in de mailinglist. Hoe is dit te verklaren? Er zijn (naar mijn idee) twee redenen voor te geven:

  • er is een besloten mailinglist opgezet voor de projectgroep
  • over steeds meer onderwerpen wordt via de wiki gecommuniceerd.

Waarom een besloten mailinglist?
We hebben op een gegeven moment gekozen voor een besloten mailinglist (gmail) omdat we onderwerpen bespraken die alleen de projectgroep aangingen. Die hadden te maken met het verstrekken van eventuele subsidies en dergelijke.

Communicatie via de wiki
Veel onderwerpen bespraken we eerst via de mailinglist. Dit was een medium dat we kenden. Het sloot goed aan (om het zo maar eens te noemen) bij onze beginsituatie. We hadden nog geen ervaringen met het communiceren via de wiki. Dit veranderde door een aantal zaken. Ten eerste werden we nu ondersteund door mensen die wel ervaring hadden met wiki’s. Die vroegen zich af waarom we toch zoveel gebruik maakten van de mailinglist. Ik had vooral het gevoel op dat moment dat we het over nog zoveel basale zaken moesten hebben (inrichting van de wiki, precieze doelen) dat we dit buiten de wiki moesten doen.

De tweede reden is een gevolg van de eerste reden. Op een gegeven moment was de structuur van de wiki redelijk ontwikkeld. Vragen die nu behandeld werden gingen nu veel meer over specifieke artikelen.

Een derde reden was dat we ook een speciale plek hadden gemaakt voor het overleggen. Naar het voorbeeld van Wikipedia waar ze De Kroeg hebben om te overleggen. Bij ons werd dit De Boomhut. Hier konden kinderen met elkaar overleggen. Feit was dat wij als projectgroep en andere betrokken hier met elkaar gingen overleggen. Dit leek ons geen goede zaak: discussies van kinderen en begeleiders die door elkaar zouden lopen. We hebben daarom een tweede overlegplek aangemaakt: Het Clubhuis. Deze plek is voor begeleiders om te overleggen.

Structuur van de wiki
In de loop van de tijd is de structuur van WikiKids steeds duidelijker geworden. In het begin vroegen we ons af of we van te voren een structuur moesten neerzetten of niet. Die structuur ,bedachten we, zou gelijk moeten zijn aan de kerndoelen van het basisonderwijs. En per vak ook zo uitgewerkt. We hebben hier een eerste opzet van gemaakt. Dit bleek toch niet te werken. De uiteindelijke opbouw is natuurlijker verlopen.

We begonnen met artikelen te schrijven. We bedachten daarbij ook in welke categorieën we deze artikelen konden zetten. Hier hebben we verschillende vormen voor bedacht. In eerste instantie dus de kerndoelen. Ik heb ook een onderzoekje gedaan naar de verschillende manieren waarop zoekmachines voor kinderen hun gegevens ontsloten .

Op een gegeven moment heb ik artikelen ingedeeld zoals ze bij de internetwijzer van Sipke Kloosterman waren ingedeeld. Ook hier zijn we weer van afgestapt. Uiteindelijk hebben we gekozen voor de structuur van Schoolbieb. Dit hebben we genomen als basis en breiden dit, waar nodig uit.

Het werken met categorieën was een eerste stap om te komen te ordening. De stap hierna was het werken met portalen. Op een portaal vind je verschillende soorten informatie. Het werken met portalen is nog volop in ontwikkeling op WikiKids. Het eerste portaal dat ontstond was het Onderwijsportaal. Hierop verzamelden we alle stukken die interessant waren voor leerkrachten: achtergrondinformatie, lessen, presentaties, promotiemateriaal e.d.

Daarna ontstond het moderatorportaal. Hierop staan alle taken die een moderator zou moeten kunnen. Ook vind je hier hulpmiddelen voor de moderator. Nu zijn er een aantal portalen in ontwikkeling: de WikiKidsAtlas (Nederland en Vlaanderen) en het Kidsportaal. Het feit dat we nu pas een Kidsportaal hebben bedacht is op zich vreemd maar niet anders gegaan dus. Welke portalen er nog volgen durf ik nog niet te zeggen. Ik ben benieuwd.

Aandacht in de wiki
Vorig jaar begonnen we met de WikiKids. Toen we begonnen waren we allemaal nog onervaren in het werken met wiki’s. Wat erbij zou komen kijken durfden we niet te zetten. In eerste instantie richten we ons op de opzet van de wiki zelf. Daarna verschoof de aandacht naar de technische kant: hoe konden we bepaalde zaken voor elkaar krijgen? Bijvoorbeeld het invoegen van een plaatje, het maken van een link, werken met categorieën e.d.

Van de technische kant verschoof de aandacht naar het vullen van de wiki met artikelen. We wilden graag een beetje vulling hebben zodat anderen er ook makkelijker een bijdragen aan zouden gaan leveren. Daarna kwam het onderwerp structuur aan de orde. Dit is een punt dat nog steeds actueel is.

Om anderen meer bij WikiKids te betrekken werden er ook handleidingen en lessen gemaakt. Die richten zich eerst ook op de technische kant. Langzamerhand verschoof de aandacht naar meer inhoudelijke onderwerpen: hoe zorgen we voor een veilige omgeving, lessen waaronder de factchecker, journalist, typevaardigheid en fotografie. Onderwerpen die typisch zijn voor het werken met een wiki: hoe weet je dat wat er op de wiki staat klopt, hoe kun je een artikel verbeteren en waar moet je rekening mee houden als het gaat over auteursrechten. Met dit laatste punt hebben we een inhaalslag gemaakt en zijn we nu goed bezig.

Communicatie en publiciteit
Wat ik bijzonder vind aan WikiKids is dat als je naar de website toegaat en je bekijkt alleen de voorpagina er weinig lijkt te gebeuren. Maar als je iets dieper kijkt zie je dat het bruist van de activiteiten.

Waar bruist het dan precies? Zoals al eerder gezegd wordt er druk overlegd via de wiki zelf. Die overleggen zijn te vinden in het Clubhuis maar ook via de overlegpagina’s van de artikelen zelf. Die veranderingen kun je heel makkelijk volgen via je RSS-reader en anders via de pagina Recente Wijzigingen.

Deze communicatie is denk ik van levensbelang voor een wiki. Dit zorgt voor een communitygevoel. Dit is belangrijk om iedereen bij het project betrokken te houden. Andere vormen van communicatie vindt plaats via de nieuwsbrief die we uitgeven en waar je je op kunt abonneren.
Publiciteit hebben we ook gekregen. Hier zijn we erg blij mee. Het is belangrijk dat de bekendheid zo groot mogelijk wordt zodat iedereen vanuit zijn eigen invalshoek een bijdrage kan leveren. Kennisnet heeft hierin een belangrijke rol gespeeld waar we hen zeer erkentelijk voor zijn. Bijvoorbeeld door ons de mogelijkheid te geven om op de NOT onszelf officieel te presenteren.

Stichting
Om de continuïteit te garanderen richten we binnenkort de Stichting WikiKids op. Directe aanleiding voor het oprichten is de subsidie die we hebben gekregen van de Open Source en Standaarden in het onderwijs. Vanuit de stichting kunnen we dit geld dan weer op een zinvolle manier inzetten.

Workshops en presentaties
We zijn nu zover dat we zelf workshops en presentaties kunnen verzorgen over WikiKids. Op deze manier hopen we dat nog meer mensen met WikiKids aan de slag zullen gaan.