Dit zijn termen die iets meer duidelijkheid moeten scheppen in het gebruik van ICT in de lerarenopleiding. De term is afgeleid van de term die ik Anja Swennen (2010) van Onderwijscentrum VU hoorde bezigen in een presentatie over de ontwikkeling van lerarenopleiders: tweede orde leraren. Dat zijn leraren die leraren opleiden. In haar presentatie geeft Swennen aan dat de term is afgeleid van Murray & Male (2005). In het artikel Becoming a teacher educator: evidence from the field (2005) benoemen Murray & Male dit als first order en second order practitioner. Lunenberg en Dengerink (2011) geven het in hun artikel What is specific to the teacher educator’s profession? als volgt weer:

To clarify the distinction between the work of teachers and teacher educators, Murray introduced the terms first- and second-order teaching (cf. Murray & Male, 2005). With first-order teachers, we speak of teachers working with pupils. With second-order teaching, we speak of teacher educators working with student teachers who in turn will be working with pupils. So, what we have here is a stratification. From the research of Murray & Male, it becomes apparent that working with adult learners, knowledge of learning styles of student teachers, being able to structure adult learning, and the ability to recognize the potential of students can be considered as characteristic for second-order teaching.

Wat is dan TPACK1?
Tpack1 houdt in dat ICT wordt ingezet als middel om de didactiek van de vakinhoud te ondersteunen en te verrijken zoals die op het po of vo moet worden onderwezen. Concreet voorbeeld hiervan is: studenten leren in het kader van het vak Nederlands dat ze leerlingen met een weblog teksten kunnen publiceren zodat het publiek dat de teksten leest groter is. Studenten leren ook dat ze leerlingen duidelijk moeten maken dat schrijven op het web andere eisen stelt aan de opbouw van een tekst. Tpack1 heeft dus betrekking op didactische inzet van ICT in het po of vo.

Wat is dan TPACK2
Tpack2 heeft betrekking op de opleidingsdidactiek. Een voorbeeld hiervan is dat een opleider aan studenten vraagt in het kader van het schrijven van een reflectie een weblog bij te houden. De opleider geeft feedback via de weblog. Studenten geven elkaar ook feedback via de weblog. ICT biedt op die manier ondersteuning bij het reflecteren.

Wat is dan TPACKkwadraat?
En dan tpackkwadraat. Dat houdt in dat een opleidingsdocent ICT inzet ter ondersteuning/ verrijking van zijn opleidingsdidactiek om vakinhouden over te dragen waarin hij aan studenten duidelijk maakt hoe zij ICT kunnen inzetten in het po/ vo voor zijn specifieke vakgebied. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat een opleidingsdocent de weblog inzet als procesverslag/ reflectiemiddel om studenten te laten beschrijven hoe zijzelf leerlingen met een weblog laten werken in het po/ vo in het kader van het vak Nederlands.

TPACKkwadraat zou je kunnen zeggen past bij het adagium teach as you preach en congruent opleiden. Het betekent niet dat opleiders in elke situatie ICT moeten gebruiken om duidelijk te maken hoe ze studenten ICT in hun onderwijs kunnen laten gebruiken. Het betekent wel dat een opleider in staat moet zijn om dit soort tpackkwadraat beslissingen/ overwegingen te kunnen nemen. Zover zijn we jammer genoeg nog lang niet in de lerarenopleidingen. Ik zie hier wel een taak voor het VELON om dit te stimuleren!

Bronnen
Lunenberg, M., Dengerink, J. (2011). What is specific to the teacher educator’s profession? opgehaald van http://www.kennisbasislerarenopleiders.nl/beroep-lerarenopleider.html op 1 december 2011
Murray, J., Maleb, T. (2005). Becoming a teacher educator: evidence from the field In: Teaching and Teacher Education 21 (2005) 125–142
Swennen, A. (2010). Wie zijn wij? De identiteit van lerarenopleiders. Opgehaald van: http://www.pwcontent.com/velon/VELONcongres2010/ op 1 december 2011.