Gerard Dummer

Het concept voor het competentieprofiel ICT voor lerarenopleiders is vanmiddag gepresenteerd tijdens het symposium ICT-bekwaamheden in de lerarenopleiding op het VELON-congres. Het symposium bestond uit drie delen: stand van zaken ICT in het onderwijs in het algemeen (gehouden door Joke Voogt), de kennisbasis ICT van het ADEF (gepresenteerd door Jeroen Bottema) en dus het competentieprofiel ICT voor lerarenopleiders.

Het competentieprofiel is een eerste opzet en behoeft nog de benodigde feedback. Die feedback kunnen jullie geven via deze vragenlijst. We zijn er erg mee geholpen als we hier feedback op krijgen dus schroom niet!

Het symposium werd voorgezeten door Simon Rozendal. Onze discussiant was Maurice Schols. Aan die discussie zijn we helaas niet meer toegekomen. De inbreng van de deelnemers tussen de drie sessies was al wel heel waardevol.

Uitleg van de ontwikkeling en opbouw van het competentieprofiel vind je in de onderstaande presentatie. Een eerste reactie mag je natuurlijk ook geven via deze blog of twitter.

Een korte toelichting op het model nog: Kern van het model zijn de ICT-bekwaamheden zoals geformuleerd door Kennisnet en de Kennisbasis ICT van ADEF. Daar om heen ligt een schil met die specifiek voor de lerarenopleider geldt. Hierbij hebben we de opbouw van de beroepsstandaard van VELON als uitgangspunt genomen. Dit hebben we om twee redenen gedaan:1) we sluiten hierdoor aan op een bestaand model en ICT kan daardoor gemakkelijker worden geïntegreerd. 2) De punten die we uit de bronnen hebben gevonden zijn ook goed te verdelen over de onderdelen van de beroepsstandaard van het VELON.

Vorige week heb ik een presentatie gehouden bij SURF over de ontwikkelingen rondom kaders voor ICT-competenties/ ICT-bekwaamheden/Kennisbasis ICT. De presentatie was bedoeld voor de groep om een overzicht te krijgen op de ontwikkelingen op dit gebied. Doel van het overleg is om te komen tot een set ICT-competenties die voor alle leraren in Nederland gaan gelden. Een set is handig omdat je dan gericht ook kunt gaan professionaliseren. Zolang niet duidelijk is wat leraren zouden moeten kunnen, kun je ook nooit aangeven of leraren bekwaam zijn. Per onderwijssector zullen natuurlijk varianten gemaakt moeten worden. Maar daarbij is het naar mijn idee wel handig om uit te gaan van één set. Dat vergroot namelijk de transparantie.

Vorige week organiseerde Surf een bijeenkomst over docentprofessionalisering en ICT. Doel van dit rondetafelgesprek was om te kijken welke initiatieven er op dit gebied zijn en wat er van elkaar geleerd kan worden. Wilfred Rubens schreef hier al over en ook Ria Jacobi zei hier al zinnige dingen over. Beiden gaan in op manieren waarop die docentprofessionalisering moet plaatsvinden.
Maar ik vind dat voordat je kunt gaan praten over de manier waarop die professionalisering moet plaatsvinden dat je eerst moet vaststellen waarop je gaat professionaliseren. Wat is het kader dat je als uitgangspunt neemt? Aan welke competenties zou je moeten werken? Ik denk dat dit belangrijk is omdat je dan ook de professionalisering zelf meer handen en voeten kunt geven. En nog belangrijker misschien: dat je jezelf ook als professional kunt ontwikkelen. Is namelijk niet duidelijk waarop je zou moeten professionaliseren dan blijft het lastig om vast te stellen wanneer de professionalisering geslaagd is.
Ik denk dat er voor Nederland één kader zou moeten zijn waarop docenten zich kunnen richten. Het kader dat ik het meeste kans van slagen zie hebben, is de Kennisbasis ICT (2013) zoals die door ADEF is geformuleerd. Het is een generiek kader dat toch gedetailleerd genoeg is om professionalisering handen en voeten te geven. Natuurlijk zal dit kader per onderwijssoort anders ingevuld kunnen worden. Een juf in het basisonderwijs doet niet precies hetzelfde als een hoogleraar in de universitaire wereld.
Voor lerarenopleiders is de themagroep ICT en Onderwijs van het VELON bezig met het formuleren van een kennisbasis ICT toegespitst op de lerarenopleider. Kern hiervan zal ook de Kennisbasis ICT zijn zoals geformuleerd door ADEF. Hier komt een schil opleidingsdidactiek omheen te staan. Op 8 november 2013 kun je als lerarenopleider tijdens de studiedag van VELON hierover meepraten. Dan leggen we namelijk het eerste voorstel voor.

Afgelopen jaar heb ik feedback gegeven aan al onze vierdejaars studenten van de Pabo in Amersfoort op de plannen die ze hadden bedacht voor hun startbekwame bewijzen voor ICT en Onderwijs. Ik deed dit via een Google Doc-bestand waarin alle studenten hun opzet typten. Grote voordeel van deze manier van werken was dat ik maar één bestand hoefde te openen en direct iedereen via Opmerkingen feedback kon geven. Studenten konden mijn gegeven feedback lezen en ook zien wat ik wel goed keurde en wat niet.

Dit jaar probeer ik het nog efficiënter aan te pakken. Uit alle aanvragen die studenten hebben gedaan heb ik 9 mogelijkheden geformuleerd waar studenten voor zouden kunnen kiezen. Die 9 mogelijkheden voor startbekwame bewijzen voor ICT en Onderwijs laten zien welke eisen ik stel aan het werk dat studenten inleveren. Het voorkomt hopelijk dat ik steeds dezelfde feedback moet geven aan verschillende studenten.

Als voorbeeld heb ik hieronder het document gezet waarin ik aangeef aan welke eisen het bewijs moet voldoen als een student een creatieve opdracht, zoals een lipdub of doodle music video, met de leerlingen wil maken.

Startbekwaam bewijs – ICT in een creatieve opdracht

De andere voorbeelden voor startbekwame bewijzen zijn:

• ICT in het groepsplan
• ICT in een project
• ICT gebruiken voor het maken van een werkstuk
• Een project rondom digitaal pesten
• ICT en mediawijsheid
• ICT inzetten om de betrokkenheid te verhogen
• ICT als doel op zichzelf
• Onderzoek voor de school op het gebied van ICT

In elk voorbeeld wordt ook een verwijzing gemaakt naar het document Onderwijsvisie en ICT. Dat document vind je hieronder. Het geeft handvatten om eigen visie op te schrijven.

Onderwijsvisie en ICT by Gerard Dummer

Ik ben benieuwd wat anderen van deze opzet vinden. Laat het me maar weten.

Het integreren van ICT in de lerarenopleiding is een complex proces. In dit artikel beschrijf ik een fictief voorbeeld waarin de stappen staan waarop het proces om ICT te integreren in de lerarenopleiding zou kunnen verlopen. Het artikel is bedoeld als beeldvorming voor opleiders en managers hoe het proces van integratie van ICT in een lerarenopleiding zou kunnen verlopen.

Voorbeeld om ICT te integreren in de lerarenopleiding.pdf by Gerard Dummer

In een verkennend artikel heb ik gekeken wat de doelen zouden kunen zijn voor een pabo-student om ICT in te kunnen zetten ten behoeve van de rekenwiskundige ontwikkeling van kinderen. In het artikel lees je hoe ik tot deze doelen ben gekomen en geef ik voorbeelden per doel. De geformuleerde doelen luiden:

1. De student kan vanuit de context van zijn onderwijs de inzet van ICT-middelen ten behoeve van de rekenwiskundige ontwikkeling van leerlingen onderbouwen.
2. De student kan de inzet van ICT ten behoeve van de didactiek die hoort bij de verschillende fasen van de rekenwiskundige ontwikkeling van leerlingen onderbouwen.
3. De student kan ICT-middelen inzetten om de rekenwiskundige ontwikkeling van leerlingen te organiseren en te verantwoorden.
4. De student beschikt over instrumentele vaardigheden om ICT-middelen in te zetten ten behoeve van de rekenwiskundige ontwikkeling van leerlingen.
5. De student weet hoe hij op de hoogte blijft van de nieuwste mogelijkheden om ICT-middelen in te zetten om tegemoet te komen aan de rekenwiskundige ontwikkeling van leerlingen. De student is in staat om hierbij zelf ook digitale middelen in te zetten.
6. De student is in staat om nieuwe vakinhouden voor de rekenwiskundige ontwikkeling door de technologische vooruitgang te herkennen en te vertalen naar zijn onderwijs.

Natuurlijk sta ik open voor feedback op dit verkennend artikel.

ICT inzetten ten behoeve van de rekenwiskundige ontwikkeling van kinderen.pdf by Gerard Dummer

Boeken bestaan inmiddels vijftig jaar. Tijd voor een overzichtsartikel met speciale aandacht voor boeken in het onderwijs. Waarom gebruiken nog niet alle leraren vanzelfsprekend boeken? En hoe kan hier verandering in komen? In dit artikel komt het allemaal aan bod. Plus een verklarende woordenlijst waarin je te weten komt wat het verschil is tussen bookies en nookies.

Boeken in de Wereld Om Ons Heen

Hoe kunnen we ICT integreren in de lerarenopleiding? Die vraag stond centraal in de bijeenkomst die ik vandaag heb verzorgd op Driestar Hogeschool. Op uitnodiging van Michel Vaders heb ik verteld welke ervaringen wij hiermee hebben op Hogeschool Utrecht (Pabo Amersfoort).
Het was een bijeenkomst waar we met behulp van de presentatie die ik had voorbereid een mooie discussie hebben gevoerd. Ik had een aantal invalshoeken voorbereid: vanuit een voorbeeldopdracht theoretische concepten toelichten, twee modellen voor ICT-integratie in de lerarenopleiding, vanuit een opleidingsdidactiek nadenken over ICT-integratie en laten zien van praktische voorbeelden van hoe je ICT zou kunnen integreren.
In de bijeenkomst hebben we uiteindelijk gekozen voor de invalshoek van de opleidingsdidactiek en de praktische voorbeelden. Het was voor het eerst dat ik met behulp van een opleidingsdidactiek heb aangegeven hoe je studenten ICT-competent kunt maken. Ik heb hierbij gekozen voor het concern based model van Fuller en Brown. In de presentatie hieronder vind je die op dia 64 tot en met 70. Ik ben benieuwd wat anderen van deze opbouw in opdrachten vinden die aansluiten bij de concerns van de studenten.

Van welke set moeten we in het onderwijs nu uitgaan? De ICT-bekwaamheden van Kennisnet of de Kennisbasis ICT zoals ontwikkeld door ADEF-ICT. In het onderstaande artikel zet ik beide naast elkaar en vergelijk ze met elkaar. Conclusie: beide sets zijn met elkaar te verenigen. Welke set je als uitgangspunt kiest, is naar mijn idee arbitrair. Ik hoor graag hoe anderen hier over denken. Want volgens mij moeten we wel streven naar 1 set. Dat verduidelijkt de positie van ICT in het onderwijs en maakt invoering ook gemakkelijker.

Kennisbasis ICT en ICT Bekwaamheidseisen

Inmiddels heeft Kennisnet versie 1.3 van de ICT-bekwaamheden geschreven. Deze versie is tot stand gekomen op basis van gesprekken die Kennisnet heeft gevoerd met verschillende partijen en het zelf verder door ontwikkelen van de ICT-bekwaamheden.

Deze versie verschilt op een aantal punten met de vorige set:

Piramide van digitale vaardigheden

Kennisnet wil graag aansluiten bij de Europese ontwikkelingen rondom het digivaardig maken van elke burger. Kennisnet maakt daarbij (afgeleid van het model van Digivaardig en Digiveilig) een onderscheid in drie niveaus:

1. digitale basisvaardigheden
2. beroepsspecifieke ICT-vaardigheden
3. vaardigheden voor de ICT-professional

De ICT-bekwaamheden voor leraren horen bij niveau 2. Niveau 3 is voor bijvoorbeeld de bovenschoolse ICT-coördinatoren.

Uitwerking context-specifieke voorbeelden

In de bijlage zijn voorbeelden opgenomen van hoe context-specifieke voorbeelden worden uitgewerkt. Dit zijn handige overzichten waar je snel achtergrondinformatie kunt vinden.
Ict Bekwaamheid Leraren Versie 1.3

Op 15 mei is er ook een sessie gehouden over de ICT-bekwaamheden. Het verslag daarvan vind je hieronder.

Punten die ik erg belangrijk vond zijn:

1. aandacht voor de pedagogische competentie
2. aandacht voor de lerarenopleiding

In de set komt nog steeds niet goed naar voren dat leraren ook kennis moeten hebben van mediapedagogiek (zoals ik het maar even noem). Dit houdt in dat leraren kennis moeten hebben van hoe leerlingen online opgroeien en wat daar de voor- en nadelen van zijn.

De lerarenopleidingen basisonderwijs zijn naar mijn idee bij deze set nog te weinig betrokken. Ik hoor in ieder geval nog weinig van het LOBO. Ook moet deze set bekend zijn en doorleefd worden door de lerarenopleiders zelf. Dus een koppeling met VELON en de kennisbasis voor lerarenopleiders lijkt me ook zeer gewenst.

Verslag Werksessie Ict Bekwaamheid 150512-1