Gerard Dummer

Alles over Onderwijs en ICT.

Browsing Posts tagged kennisnet

Onderstaande tekst is ook te vinden op leerkracht.kennisnet.nl

Zo, de NOT 2011 zit er op. Ik denk dat iedereen die heeft meegewerkt, moe maar voldaan naar huis kan gaan. Zelf heb ik drie dagen op de stand van Kennisnet gestaan om de bezoekers iets te vertellen over WikiKids. Gelukkig niet alleen, maar samen met de collega’s van Stichting WikiKids en de kinderen die elke dag op de stand aanwezig waren.”
De stand van Kennisnet was verdeeld in vier themagebieden waarbij ons deel ‘hun talent in ontwikkeling’ was gedoopt. Dat betekende dat er veel kinderen aanwezig waren die demonstreerden hoe de WikiKids werkte maar ook lieten zien hoe je de Surfacetafel, de Swinxs en de iPad kunt inzetten in het onderwijs.

Wikikids bestaat 5 jaar
Voor WikiKids is dit inmiddels de derde NOT. We bestaan dit jaar 5 jaar en al die jaren heeft Kennisnet ons ondersteund met expertise, promotie en hosting. Daar zijn we natuurlijk erg blij mee. Het draagt bij aan de uitstraling die wij vanuit WikiKids zelf belangrijk vinden: betrouwbaar en voor en door het onderwijs.

Laagdrempelig met genoeg uitdaging
In de afgelopen dagen hebben we mensen veel over WikiKids kunnen vertellen. Veel juffen en meesters maar ook studenten van de Pabo, bibliothecarissen, mediacoaches en onderwijsassistenten. We konden hen vertellen dat WikiKids aansluit bij vakken als Nederlands, aardrijkskunde en geschiedenis. Dat kinderen er terecht kunnen voor spreekbeurten en werkstukken. Dat het werken aan mediawijsheid is in een notendop. Dat het laagdrempelig is, maar ook genoeg uitdaging biedt voor hoogbegaafden. Kortom: past in het onderwijs.

Een eerste kennismaking
Veel mensen kenden WikiKids gelukkig al en konden we nog meer vertellen over wat er in de afgelopen tijd veranderd is. Voor sommigen was het een eerste kennismaking. Beide doelgroepen verlieten enthousiast de beursvloer. Vooral het Kidsportaal en het handig te downloaden werkboekje spraken aan.

Strakke organisatie

De organisatie van de NOT 2011 was door Kennisnet strak geregeld. Het draaiboek was helder en bood houvast voor iedereen die meewerkte. De briefing was duidelijk en zorgde ervoor dat je de laatste puntjes op de i kon zetten. Er was aandacht voor de kinderen die de hele dag op de beurs aanwezig waren met een speciaal kidsprogramma. Net zoals in de afgelopen jaren had Kennisnet veel mensen uit het werkveld uitgenodigd die vanuit de praktijk hun ervaringen met ICT konden vertellen. Een sterk concept dat ze van mij volgend jaar gewoon weer mogen inzetten. Kortom: mijn complimenten.

Een laagdrempelige manier om kennis te maken met WikiKids. Dat is het Werkboek WikiKids. Vijftien opdrachten waarmee leerlingen zelfstandig aan de slag kunnen gaan en de belangrijkste beginselen leren van WikiKids.
Het werkboek is te vinden op de voorpagina van WikiKids, het Kidsportaal en het toekomstige onderwijsportaal (het huidige ondergaat nog een metamorfose). We zien het als een belangrijk hulpmiddel om te gebruiken in de klas voor iedereen die met WikiKids wil werken.
Dit zijn de vijftien opdrachten:

1:  Zoeken  op  Wikikids    
2:  Informatie  op  een  pagina  vinden    
3:  Straks  je  eigen  artikel  schrijven    
4:  Wikikids  verkennen    
5:  Gebruikersnaam  en  wachtwoord    
6:  Je  gebruikerspagina  vullen
7:  Je  eigen  overlegpagina
8:  Aan  je  artikel  schrijven
9:  Vragen  stellen  aan  het  onderwerp 
10:  Antwoorden  zoeken  op  je  vragen
11:  Schrijf  je  antwoorden  uit  tot  een  artikel
12:  Tekst  controleren
13:  Zet  je  tekst  op  Wikikids
14:  Tekst  opmaken
15:  Foto  bij  je  artikel  zetten

Op de NOT 2011, als WikiKids 5 jaar bestaat, zullen we het zeker onder de aandacht brengen (we zijn te vinden op de stand van Kennisnet).

Vandaag was ik aanwezig bij twee bijeenkomsten waarin het onderwerp ICT-competenties een belangrijke rol speelde. ‘s Ochtends was ik in Zoetermeer bij Kennisnet waarbij we een bijeenkomst hadden met de opleidingsdocenten ICT en onderwijs van de Pabo’s. ‘s Middags was ik in Utrecht bij een bijeenkomst van Kennisnet waarin werd gesproken met verschillende partijen die betrokken zijn bij het onderwijs en die iets kunnen zeggen over de manier waarop vanuit hun doelgroep tegen ICT in het onderwijs wordt aangekeken. Beide interessante bijeenkomsten.

Ik vond het erg prettig om met collega’s van andere Pabo’s te praten over wat ons bezig houdt bij het implementeren van ICT in de opleiding. Duidelijk is dat er een spanningsveld is in het geïntegreerd of het apart aanbieden van ICT. Ik denk dat we het liefste zien dat ICT geïntegreerd wordt aangeboden maar dat we bang zijn dat de collegaopleiders hier niet toe in staat zijn. ‘s Ochtends noemde een van de collega’s dat zij op hun opleiding werken met ICT-vakcoaches (Nelly Lemmens van de HAN bracht dit in) en ‘s middags hoorde ik van Anna Tomson, informatiemanager aan de HvA de term TPACK-competente teams. Beide gaan eigenlijk uit van hetzelfde idee. Gezamenlijk kijk je of je ICT integreert in het onderwijs. Hier kijken zowel de opleidingsdocent ICT en onderwijs als de opleidingsdocent van een vak en vakoverstijgend naar. Het leek me een mooie constructie om te werken aan de implementatie van ICT in het opleidingsonderwijs.

Afgelopen periode hebben we hier toevallig zelf ook ervaring mee opgedaan in onze eigen opleiding. We hebben aanbod verzorgd samen met de collega’s Rekenen, Taal en Onderwijskunde en pedagogiek. Ik heb gemerkt dat dit een omslag in het denken is voor zowel de collega’s als voor onszelf. Collega’s zien nu de mogelijkheden van ICT in het onderwijs en wij sluiten nog beter aan op het andere aanbod (wat we al probeerden in onze eigen lessen hiervoor).

Wel merk ik dat de manier waarop we nu werken het aanbod erg versnippert en het erg puzzelen is om te kijken of de punten die in de samenwerking niet aan bod kunnen komen nog wel een plek krijgen. Gelukkig houden we daarvoor ook nog aparte lessen waarin we daar aandacht aan kunnen besteden.

Wie een ideale constructie bedacht heeft mag het zeggen. Of bovenstaande de beste manier is durf ik niet te zeggen. Hoor graag hoe anderen hier over denken.

Vanaf vandaag is de website Visie op leermateriaal online. Hiervoor heeft Kennisnet verschillende mensen uit het onderwijs geïnterviewd. Omdat ik een bijdrage heb geleverd aan de module Ontwikkelen van digitaal leermateriaal sta ik ook op de video. De filmpjes gaan in op de onderwerpen Kwaliteit, Kwantiteit, Professionaliteit, Kosten en tijd. Ook staan er oproepen. Mijn oproep is gericht aan de lerarenopleidingen.

Sanne Kuyt (van oa Mediagenius) heeft al een paar keer (hier en hier) bericht over het fenomeen lipdub en heeft nu zelf ook met zijn school een lipdub opgenomen.

Volgens mij is het tijd voor een nieuwe wedstrijdvorm voor Kennisnet: de lipdubvideo. Dit lijkt me zoveel creativiteit stimuleren op basisscholen dat het mij alleen maar goed lijkt. Dus Kennisnet, kom op en organiseer het!

Vandaag mocht in Heerhugowaard voor de Kennisambassadeurs een presentatie houden over het onderwerp Taal en ICT. Een breed onderwerp dat ik vanuit de kerndoelen ben ingestoken. De presentatie heb ik gegoten in een Prezi. Voor mij ook weer een mogelijkheid om te kijken wat de mogelijkheden zijn van dit programma. In de prezi hieronder zie je het resultaat.

In de presentatie heb ik het gehad over beginnende geletterdheid en ICT, de mogelijkheden om leerlingen media te laten lezen, te presenteren en te publiceren.
Veel van de onderwerpen die hierbij aan bod komen hebben linken met mediawijsheid. Mediawijsheid is daarmee voor mij een uitbreiding van de doelen waar je bij Nederlands al aan werkte. Namelijk leerlingen leren om de boodschap van een tekst te doorgronden en in staat stellen zelf teksten te produceren. En waar teksten staat kun je nu natuurlijk media lezen.
Elk onderwerp leent zich er natuurlijk voor om weer uitgebreid uit te diepen. Zo hebben we kort stil gestaan bij de mogelijkheden van WikiKids in het kader van Nederlands en mediawijsheid.

Prezi is een prettig programma om in te presenteren. Het is een aardige afwisseling met andere presentatieprogramma’s. Prezi kent (een mens wil toch steeds meer) ook wel zijn beperkingen: een presenter gebruiken bijvoorbeeld zodat je (bij gebrek aan een digibord) niet steeds naast de computer hoeft te zitten, gaat niet (tenminste niet met het model dat ik had). Van afbeeldingen kun je nog geen links maken. Op mijn iMac (waarop ik de presentatie heb gemaakt) moet ik de browser Safari gebruiken. Mac en Firefox schijnt geen gezegende combinatie te zijn voor Prezi. Gemakkelijk (slepend) meerdere objecten tegelijkertijd selecteren kan niet.

Sinds een paar weken ben ik betrokken bij de ontwikkeling van een module “leren arrangeren en ontwikkelen van digitaal leermateriaal” voor de lerarenopleiding VO en PO. Dit wordt gedaan in opdracht van Kennisnet. Onderdeel van de module worden praktijkvoorbeelden van leerkrachten die zelf digitaal leermateriaal hebben ontwikkeld.
Voor het basisonderwijs zijn er nog geen praktijkvoorbeelden uitgewerkt. En dat willen we wel graag. Daarom bij deze een oproep aan mensen die digitaal leermateriaal maken en gebruiken in het basisonderwijs? Het idee is dat er dan contact met diegene wordt opgenomen en dat er een interview wordt gehouden.
Het uitgewerkte verhaal wordt dan als praktijkvoorbeeld gebruikt in de module. Kennisnet zal er ook nog een aparte publicatie van maken waarin de praktijkvoorbeelden ook staan.

Wat betreft digitaal leermateriaal. Het is een breed begrip. Daar hebben we, (Aike van der Hoeff, Wietse van Bruggen, Tom van der Geugten, Huub Schoot en Erwin Bomas) al een paar sessies aan besteed. Voor wat betreft nu zijn we (met dank aan Tom vand er Geugten) uitgekomen op de volgende opbouw in complexiteit als het gaat over wat een leerkracht zou moeten kunnen bij het gebruik van digitaal leermateriaal:

  • een eenvoudig aanvullend leermiddel samenstellen
  • een eenvoudig aanvullend leermiddel zelf maken
  • een eenvoudig vervangend leermiddel samenstellen
  • een eenvoudig vervangend leermiddel maken
  • een complex aanvullend leermiddel samenstellen
  • een complex aanvullend leermiddel zelf maken
  • een complex vervangend leermiddel samenstellen
  • een complex vervangend leermiddel maken

Dat waren de vragen die ik aan de deelnemers stelde op Dé Onderwijsdagen van Surf en Kennisnet die afgelopen dinsdag en woensdag geweest zijn. En wat is hiervoor de beste leeromgeving? Met deze uitdagende en brede vragen zijn ze aan de gang gegaan en hebben een 1-minuutfilmpje opgenomen en aan elkaar laten zien.

Waarom stelde ik die vragen? Voor mijn gevoel heb ik dat tijdens de sessie zelf nog niet goed voor het voetlicht gebracht, bedenk ik me nu. De belangrijkste reden was dat ik er een tijd geleden achter kwam dat er voor aanstaande leerkrachten al minstens twee modellen de ronde deden waarmee ze zich kunnen verdiepen in ICT en onderwijs. Ik vond dat een beetje te gek voor woorden. Volgens mij moeten we op zoek naar één generiek model dat door alle lerarenopleidingen heen gebruikt kan worden om aanstaande leerkrachten te leren hoe ze ICT in het onderwijs kunnen integreren.

De twee modellen waar ik het over heb zijn de Pabotool en de Kennisbasis ICT van ADEF.


Kennisbasis-ICT Versie1.0 Mei 2009

Maar deze twee modellen zijn niet de enige modellen die iets zeggen over wat een leerkracht nou allemaal precies zou moeten kunnen, weten en willen. Tot nu toe heb ik al de volgende bronnen geselecteerd:

  • Pabotool
  • Kennisbasis ICT van ADEF
  • DRO-vaardigheden
  • ECDL
  • ICT-assessmenttool
  • Vier in balans Plus
  • Digitale didactiek van Robert-Jan Simons
  • ICT eindtermen uit Vlaanderen
  • Leerlijn mediawijsheid
  • 23 dingen (met onderverdelingen in 23things, 23 onderwijsdingen en 23 OVC-dingen).
  • MBO-tool.

Voor zover mogelijk heb ik alle doelen die deze instrumenten willen bereiken in een mindmap gezet. En deze mindmap is zo omvangrijk dat ik moeite heb om die te publiceren om te delen met anderen of te presenteren.




Als je goed kijkt zie je dat in de mindmap behalve de tak “Wat zou een leerkracht moeten kunnen” ook nog takken zitten voor “Richtlijnen vanuit de overheid”, “Leren voor de 21ste eeuw” en “Leerlingen van de 21ste eeuw”. Deze hangen namelijk naar mijn idee erg met elkaar samen.
De richtlijnen vanuit de overheid hebben invloed op het curriculum dat op lerarenopleidingen gegeven kan worden. Denk alleen al maar aan de sterke nadruk die nu wordt gelegd op rekenen en taal. Die verdrukken straks als we niet oppassen alle andere leergebieden.

Mijn idee is om in eerste instantie alle instrumenten na te lopen en te kijken welke doelen precies nagestreefd worden. Aanvulling van modellen is ook van harte welkom.

Verder zie je dat in de conceptmap ook nog het TPACK-model is opgenomen. Dit model geeft niet zozeer de doelen aan die leerkrachten zouden moeten bereiken maar meer de manier waarop dit zou moeten. Punya Mishra en Matthew J. Koehler geven aan dat Technology in samenhang onderwezen moet worden met Didactiek (in het Engels noemt men dit Pedagogy) en Content. Een concreet voorbeeld hiervan zou bijvoorbeeld zijn dat je het programma Google Earth inzet om via de geografische vierslag uit te leggen hoe een stad is opgebouwd.

Volgens mij is dit een waardevol model. Als een leerkracht in staat is om ICT in zijn onderwijs zo te gebruiken dat zowel zijn didactiek versterkt wordt en zijn content beter wordt overgebracht is hij volgens mij competent.

De 1-minuutfilmpjes heb ik aan elkaar geplakt en zijn hieronder te zien.




En tot slot de presentatie die ik heb gebruikt. Ook te vinden op het gezamenlijke slideshareaccount van De Onderwijsdagen.

Wordt vervolgd. Wie mee wil denken hierin is van harte uitgenodigd.

Van Kennisnet ontving ik het volgende persbericht over auteursrecht en digitaal leermateriaal:

Heldere richtlijnen moeten leiden tot een bruikbaar aanbod

Is het werk dat ik maak als docent in loondienst van mijzelf of van mijn werkgever? Van wie is het leermateriaal dat ik maak in samenwerking met andere docenten ? Mag ik werk van anderen zonder toestemming gebruiken in mijn leermateriaal? Door de toename in het gebruik van nieuwe media worden auteursrechtelijke vraagstukken steeds relevanter.

Steeds meer docenten zijn bezig met het arrangeren en ontwikkelen van hun eigen digitaal leermateriaal. De remixcultuur, waarbij dankzij internet gebruik kan worden gemaakt van andermans creaties, had reeds zijn intrede gemaakt in onderwijsland, maar neemt door de huidige ontwikkeling nieuwe dimensies aan.

Het is duidelijk dat auteursrechtelijke aspecten hierin een nog grotere rol gaan spelen. In dit kader heeft de stuurgroep van het programma Stimuleren Gebruik Digitaal Leermateriaal met daarin onder andere de educatieve uitgeverijen en de onderwijsraden, een verkennend onderzoek laten uitvoeren door het Instituut voor Informatierecht. Hierin zijn de belangrijkste vraagstukken met betrekking tot de ontwikkeling van (open) leermiddelen beschreven.

Op de website http://digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/auteursrechten is het rapport te lezen. Op basis van dit rapport is praktische informatie samengesteld voor zowel het management als docenten.
Met deze informatie hoopt de stuurgroep het onderwijs bewust te maken van relevante juridische aspecten en handreikingen te geven hoe hiermee om te gaan door bijvoorbeeld het gebruik van open contentlicenties.

Deze week was ik aanwezig bij de eerste bijeenkomst van Kennisnet waarin wordt nagedacht over het ontwikkelen van een module over het ontwikkelen en arrangeren van digitaal leermateriaal. De module die we gaan ontwikkelen is bestemd voor de lerarenopleiding van het VO (LERO) en het basisonderwijs (PABO). En voor die laatste groep zit ik daar natuurlijk. In de groep hebben we nagedacht over de inhoud van de module. De eerste bijeenkomst was vooral een kennismakingsbijeenkomst met elkaar en een eerste verkenning wat we ons bij zo’n module precies voorstellen. We hebben verschillende beelden die leefden bij digitaal leermateriaal, ontwikkelen en arrangeren met elkaar uitgewisseld. We hebben vastgesteld dat het belangrijk is om eerst de doelen voor de module op een rijtje te zetten, het gebied goed af te bakenen (want er kan veel, maar is daar ook altijd ruimte voor) en begrippen helder te krijgen.

Gelukkig zijn er al veel documenten die ons op weg helpen om van de module een succes te maken. Op de website van Kennisnet over digitaal leermateriaal is al veel informatie te vinden. Die ga ik eerst maar eens napluizen en kijken welke doelen we daar uit kunnen halen.

Ik vind dit ook een mooie gelegenheid te kijken naar de overeenkomsten en verschillen tussen de ADEF-ICT-doelen en de ICT-competenties zoals we die hebben opgesteld voor de Pabo-studenten.

Wordt vervolgd.